ANDERS DOEN DAN JIJ ZOU DOEN
‘Gewoon doen bij dementie’ ‘Verpleeghuiszorg moet menselijker’ ‘Met aandacht en liefde verdwijnt bepaald gedrag als sneeuw voor de zon’.
Als ervaringsdeskundige (ik had het syndroom dementie) heb ik zo mijn eigen perspectief op deze uitspraken. Met de intentie, menselijker, kan niemand het oneens zijn en zolang ik me in de ouderenzorg beweeg heb ik medewerkers, vrijwilligers en naasten gezien die de kunst verstaan om altijd de mens te blijven zien/voelen. Niet achter maar voor de dementie. Dat is niet van deze tijd maar kwam al in de jaren tachtig op.
Wat verstaan we nou eigenlijk onder menselijk? Wat maakt ons mens? Geïnspireerd door Marjon Borhe:
– Hartelijkheid en warmte en het vermogen om verbinding te maken
– Het vermogen om met gevoel te reageren
– Diepgang, inzicht en begrip
– Open staan voor ervaringen, ideeën, informatie, kennis
De mens onderscheidt zich t.o.v. dieren omdat we kunnen nadenken over onszelf en de wereld. Wie deze eigenschappen van de mens ziet weet dat dementie een deel ervan aantast.
De grootste uitdaging is je te kunnen verplaatsen in wat mensen met dementie ervaren. Mensen weten niet hoe het van binnen is door met hen te wonen. Mensen weten niet hoe het van binnen is door voor ze te zorgen. Het gezonde rationele perspectief maakt letterlijk denkfouten.
Dit maakt zorgen voor mensen met dementie complex en vraagt het uiterste van ons communicerend, empathisch en energetisch vermogen.
Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het niet ‘gewoon is’ als je niet terug kan vallen op taal, geheugen en oriëntatie. Als er gaten vallen in je leven, als verhalen van je dierbaren uit je hoofd verdwijnen, als je eigen wijk een wijk lijkt waar je nooit eerder was, als je in de vaatwasser speurt naar tekenen dat je hebt gegeten. Het went maar vindt plaats in een maatschappij met een feitelijke focus.
Ik was een onafhankelijke reislustige vrouw, kostwinner en alleenstaande moeder maar zocht met dementie vooral naar een veilige basis en haven. In de hoek van de bank kon ik het meest mezelf zijn. Daar had ik uiteindelijk volledige vrede mee. De overgave aan het leven en aan naasten die er ook uit ontstond heb ik als waanzinnig mooi ervaren.
Wie menselijk is naar mensen met dementie weet dat grote vrijheid ook verdwalen kan betekenen. Dat verdwalen een zeer angstige ervaring kan zijn waardoor het bij sommige niet opweegt tegen de vrijheid.
Wie menselijk is naar mensen met dementie weet dat basisbehoeften gelijk zijn voor ieder mens maar dat behoeften ook met het vermogen mee veranderen. Blij met kleine dingen, geboeid zijn door regen, beter kunnen functioneren in een kleinere voorspelbaardere wereld dan voorheen.
Menselijk is m.i. alle aandacht hebben voor het anders zijn en de ander volledig laten zijn. Omarmen van anders doen dan jij zou doen.