Op tv.
Zij (met dementie) is met haar man. Ze wachten op hun zoon. Een interviewer stelt vragen. Hij staat dicht bij de man en op afstand van haar.
Een gesprekje volgt met de man. Pas na een tijdje worden er vragen gesteld aan haar. De ene na de andere feitelijke vraag doet beroep op een geheugen wat er niet of minder is. ‘Hoe bent u hier gekomen? Wat is Alzheimer? Hoe lang heeft u dat al?’ Zij lijkt wat onzeker te worden. Ze begrijpt de vragen maar kan niet uit haar geheugen putten.
Zij met dementie reageert adequaat. Ze wijst naar haar man. Hij weet het beter. Dat moet je maar aan hem vragen. Ze slaat haar arm om hem heen. Hij is fantastisch en zorgt voor mij. ‘Houdt u van hem?’, vraagt de interviewer. Raak! Een eerste vraag die beroep doet op het intacte deel van het brein. Ze straalt. ‘Ja, zo veel.’ Ze drukt hem stevig tegen zich aan en geeft een kus.
Hij is bang dat zij hun zoon niet meer zal herkennen. De zoon die maanden weg was. De mannen spreken erover. Woorden als schaamte, rare dingen doen, moe worden van herhaling vallen. Zij hoort en voelt. Zij vertrekt haar gezicht. Het gesprekje wordt vervolgd. Zij staat er aangeslagen bij. Zoekt oogcontact.
De zoon arriveert. Zij geeft geen blijk van herkenning. ‘Ze zeggen dat jij mijn zoon bent.’ Dat klopt mam, zegt de jonge man. Hij kijkt met een veelbetekenende blik naar zijn vader.
In de media zijn de mensen begaan met de man en zoon. Terecht.
En zij? Wie vraagt haar hoe het is om iemand te horen zeggen dat hij je kind is en je hem niet herkent? Wie bespaart haar de woorden die over en niet met haar vallen?
Tijdens een training bekijken we het fragment. Deelnemers zeggen over haar; ‘Ze krijgt het allemaal niet mee. Ze staat er maar een beetje bij. Ze verbloemt.’
Ja. We zien vaak wat we verwachten te zien.
Ik hoop vurig op programma’s over dementie waarbij er niet meer over iemand wordt gesproken terwijl degene er naast zit. Zie de mens!
Het zou mooi zijn als in alle zorgopleidingen, zowel van artsen, verpleegkundigen, verzorgenden en alle andere clientondersteuners als eerste aandacht wordt geschonken aan hoe je naar de mens kijkt. Dus niet naar de mens met zijn ziekte, beperking of zorgvraag op lichamelijk gebied of andere gebieden.
Maar de mens als totaal persoon in zijn omgeving met zijn historie, zijn wensen, verlangens, angsten en sterke punten.
En als je daar zicht op hebt, ga je leren te kijken wat iemand van jou als zorgverlener behoeft….